Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου 2020

Τα Χ(ρι)στόψωμα, ο Σταυρός και οι Βασιλοπούλες.

 

πηγή:mytikaspress

Της Παρασκευής Σιδερά-Λύτρα. 
(τ. δημοδιδασκάλισσα στην Κανδήλα).

Παραμονή των Χριστουγέννων, προτού φέξει, η μάνα μας ζύμωνε το αποβραδίς αναπιασμένο προζύμι. Ίδια η διαδικασία με το ζύμωμα του ᾽βδομαδιάτικα καθημερινού ψωμιού μας. Κι όμως τούτο το ζύμωμα ήταν μια ιεροτελεστία, συνοδευόμενο από τους χτύπους των παιδιών στην πόρτα και τη φωνή: "Θειά, να πούμε τα Χ(ρι)στό(γ)εννα;" και εν συνεχεία από τη μελωδία – όχι μόνο μιας ή δυό στροφών – ολόκληρης της ιστορίας της Γέννησης: "Καλήν ημέραν άρχοντες, αν είναι ορισμός σας, Χριστού τη θεία γέννηση να πω στ᾽ αρχοντικό σας...".
Και ήδη περί το κολατσό μοσχοβόλαγε το σπίτι από τα ψημένα προϊόντα του ζυμώματος: Χριστόψωμα φουσκωμένα, ροδαλά από την πύρη του φούρνου μας. Κι ανάμεσά τους ο Σταυρός, μυρωδάτο χριστόψωμο σε σχήμα σταυρού – τον εποφθαλμιούσαμε εμείς τα παιδιά· κάτι έκρυβε. Τη λεγομένη βασιλόπιττα εμείς στο χωριό μας δεν την ξέραμε, εισήχθη αργότερα. Στον "Σταυρό" ήταν κρυμμένο το νόμισμα, και κοβόταν στο τραπέζι της παραμονής των Χριστουγέννων, σε τόσα κομμάτια όσα τα παρόντα και τα ξενιτεμένα μέλη της οικογένειας – με την προσμονή, ποιος θα είναι ο τυχερός.
Παραμονή Πρωτοχρονιάς, παραμονή του Αγίου Βασιλείου, χαράματα η ίδια διαδικασία, η ίδια ιεροτελεστία του ζυμώματος, συνοδευόμενου από τη μελωδία "Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, ψηλή μου δεντρολιβανιά, κι αρχή καλός μας χρόνος, εκκλησιά με τ᾽ς άγιους θρόνους. Άγιος Βασίλης έρχεται, άρχοντες τον κατέχετε, από την Καισαρεία, συ είσαι αρχόντισσα κυρία ...", του ζυμώματος για τα "βασιλόψωμα" και προ παντός για τις ζηλευτές "βασιλοπούλες". Πολλές βασιλοπούλες έπλαθε η μάνα μας με το έτοιμο ζυμάρι, τόσες όσες ήταν τα παιδιά, που θα τους τις μοιράζαμε – παιδιά συγγενών και γειτόνων μας. Θαυμαστή για μας η μορφή της ζυμαρένιας κούκλας, της βασιλοπούλας. Κι εμείς τις έτοιμες ψημένες τις μοιράζαμε για τα παιδιά στις οικογένειες, που μας έστελνε η μάνα μας, ενώ αντίστοιχα έφερναν για μας άλλα παιδιά βασιλοπούλες από άλλες νοικοκυρές.

Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου 2020

Σε λειτουργία η ιστοσελίδα για την πολιτιστική Κληρονομιά του Ξηρομέρου.

 


Αστακός, 17.12.2020
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 
ΝΟΜΟΣ ΑΙΤΩΛ/ΝΙΑΣ
ΔΗΜΟΣ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ
Ν.Π.Δ.Δ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ
ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ
Τηλ.:2646 041204
Fax.:2646 041204
 
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ.
 
Τέθηκε σήμερα (17/12/2020) σε λειτουργία η ιστοσελίδα για την πολιτιστική Κληρονομιά του Ξηρομέρου στο διαδίκτυο, η οποία είναι προσβάσιμη στη διεύθυνση https://politismosxiromerou.gr
Η δημιουργία της ιστοσελίδας αποτελεί ουσιαστικά την πρώτη δράση του προγράμματος «Πολιτιστικά τοπία και συλλογική μνήμη: Πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις στην ευρύτερη περιοχή του Ξηρομέρου».
Η πρόταση για το εν λόγω πρόγραμμα γράφτηκε εθελοντικά τον Μάιο του 2020 από τον Σπύρο Χουλιάρα και κατατέθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού από το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου «Πολιτισμός, Περιβάλλον και Αθλητισμός, Παιδεία και Κοινωνική Πρόνοια» του Δήμου Ξηρομέρου, στο πλαίσιο δημόσιας πρόσκλησης του Υπουργείου Πολιτισμού για δράσεις που αφορούσαν στη διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, καθώς και στην ευαισθητοποίηση του κοινού σε αυτήν. Το πρόγραμμα έλαβε από το Υπουργείο Πολιτισμού επιχορήγηση και τέθηκε υπό την αιγίδα του.
Οι υπόλοιπες δράσεις που θα υλοποιηθούν το 2021 είναι α) Ημερίδα, β) Έκθεση φωτογραφίας, γ) Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για το βελανιδοδάσος.
Σκοπός των δράσεων αποτελεί η ανάδειξη δύο συγκεκριμένων πολιτιστικών τοπίων που βρίσκονται στο νομό Αιτωλοακαρνανίας, του βελανιδοδάσους Ξηρομέρου και του οικισμού Βαλτί και της ευρύτερης πεδιάδας. Ειδικότερα, επιδιώκεται η ανάδειξη στη δημόσια σφαίρα, μέσω πολιτιστικών και εκπαιδευτικών δράσεων, των φυσικών, ιστορικών και πολιτιστικών αξιών αυτών των τοπίων, καθώς και της συλλογικής μνήμης των ανθρώπων των τοπικών κοινοτήτων που συνδέονται με τα εν λόγω πολιτιστικά τοπία.
Η ιστοσελίδα θα εμπλουτίζεται συνεχώς και για το λόγο αυτό απευθύνουμε πρόσκληση προς κάθε ενδιαφερόμενο/η που επιθυμεί να βοηθήσει στο εγχείρημά της για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ξηρομέρου, να επικοινωνήσει με την επιστημονική μας ομάδα .
Μετα την υλοποίηση όλων των δράσεων του συγκεκριμένου προγράμματος, η ιστοσελίδα θα αναβαθμιστεί έτσι ώστε να συμπεριλάβει όλα τα μνημεία της πολιτισμικής μας κληρονομιάς που υπάρχουν στο Δήμο Ξηρομέρου. Ο επισκέπτης θα έχει πρόσβαση σε πληροφορίες όπως η γεωγραφική θέση του μνημείου, σύντομη ιστορική περιγραφή, καθώς και τον τρόπο που μπορεί να τα επισκεφτεί.
Η ιστοσελίδα μετά την ολοκλήρωσή της θα ενταχθεί στο κεντρικό site του Δήμου Ξηρομέρου.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον Δήμαρχο Ξηρομέρου κ. Γιάννη Τριανταφυλλάκη για το ενδιαφέρον του και την έμπρακτη στήριξη του στο εγχείρημα για την ανάδειξη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, καθώς και τα μέλη του Δ.Σ. του Νομικού μας Προσώπου.
Θέρμες ευχαριστίες στην επιστημονική μας ομάδα και συγκεκριμένα: τον κ. Σπύρο Χουλιάρα (Ιστορικό MSc, Αρχειονόμο, Υποψήφιο Διδάκτορα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) που ανέλαβε εθελοντικά τη συγγραφή της ερευνητικής πρότασης, την οργάνωση του προγράμματος, καθώς και τον συντονισμό των δράσεων, τον υπεύθυνο των εκπαιδευτικών δράσεων κ. Βασίλειο Ζαγκότα (Εκπαιδευτικό Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Υποψήφιο Διδάκτορα Διδακτικής Μεθοδολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), την υπεύθυνη των πολιτιστικών δράσεων κ. Μαρία Αγγέλη (Εκπαιδευτικό Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Διδάκτορα Κοινωνικής Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), τον κ. Γεώργιο Μπαρμπαρούση (ΕΔΙΠ τμ. Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ, Διδάκτορα Φιλοσοφίας) και την κ. Χάρις Πόλκα (Αρχαιολόγο MSc, Υποψήφια Διδάκτορα στο τμήμα Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας, Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου).
Τέλος, ευχαριστίες, επίσης, οφείλουμε στον Πολιτιστικό Λαογραφικό σύλλογο Γυναικών Αστακού και στον Σύλλογο Φίλων της Βελανιδιάς και Περιβάλλοντος «Αμαδρυάδα», καθώς και στους ανθρώπους που μας παρείχαν δωρεάν υλικό για τις ανάγκες τις ιστοσελίδας, όπως τους φωτογράφους Σπύρο Γιολδάση και Ανδρέα Κουτσοθανάση και τον συντοπίτη μας Γεώργιο Μπούρχα.
 
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
 
ΠΟΛΥΖΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ